Kraków to piękne zabytkowe miasto. Nazywany jest miastem legendarnych królów, a także turystyczną stolicą Polski. Zabytkowe budynki (Sukiennice, Wawel, Bazylika Mariacka), podziemia Rynku oraz hejnał grany co godzinę pozwalają na przeniesienie się w starodawny klimat i poczucie niepowtarzalnej atmosfery. Tak, więc Kraków stanowi doskonały przykład połączenia nowoczesności i historii.
Kraków był stolicą Polski do 1609 roku. Obecnie nadal nią jest, tylko mniej dumnie już to brzmi, gdyż jest stolicą smogu. Mieszkasz w Krakowie albo chcesz niebawem odwiedzić to miejsce? Zastanawiasz się, jaki jest stan powietrza w tym miejscu? Czy znajdują się w nim niebezpieczne substancje? Świetnie trafiłeś! W tym artykule możesz przeczytać o smogu w Krakowie. Gotowy do lektury? No to zaczynamy!
Spis treści
Stan powietrza w Krakowie
Jakość powietrza w Krakowie należy do najgorszych w całej Polsce. Według raportu stworzonego przez Polski Alarm Smogowy w 24 miastach dopuszczalne, bezpieczne średnioroczna stężenie pyłu PM 10 (powyżej 40 µg/m3) zostało dramatycznie przekroczone. Liderem, w tym przypadku niechlubnym, tego rankingu jest Kraków, gdzie średnioroczny poziom pyłu PM 10 osiągnął 56,7 µg/m3 (wedle danych z 2016 roku). Z kolei Europejska Agencja Środowiska w rankingu najbardziej zanieczyszczonych miast Europy (opracowanym w 2013 roku) uplasowała stan powietrza w Krakowie na trzecim miejscu. Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia w 2016 roku stworzyła raport 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Europy. Kraków zajmuję 11 miejsce. Ponadto aż 33 wskazane miasta leżą w Polsce.
W mieście krąży nawet takie powiedzenie, że powietrze jest dobre, ale potrzeba tylko umieć je umiejętnie pogryźć. Smog nie tylko się czuje, ale w dni o największym stężeniu można go spokojnie zobaczyć.
Statystyki przerażają, gdyż według nich 400 mieszkańców Krakowa każdego roku umiera z powodu zanieczyszczenia powietrza.
Źródło: press.farka.com.pl
Rekordy smogowe w Krakowie
Niestety w Krakowie dopuszczalny poziom pyłów zawieszonych jest w niektóre dni nawet kilkunastokrotnie przekroczony. Ponadto w mieście poziom pyłu PM 10 przekraczający ustanowiony, bezpieczny dobowy poziom (powyżej 50 µg/m3) występuje przez 165 dni w roku (przy możliwej normie 35 dni). Wielokrotnie w mieście odnotowano rekordowe stężenie pyłu PM 10. 30 stycznia 2017 roku wyniosło ono 413 µg/m3, a 31 stycznia 2019 roku – 333 µg/m3. Z kolei 23 stycznia 2016 roku osiągnęło 494 µg/m3, co odpowiada 10-krotnemu przekroczeniu normy. Mieszkańcy w ten dzień wdychali tyle benzo(a)pirenu, co przy wypaleniu prawie 610 papierosów w jeden dzień
Stacje pomiaru zanieczyszczeń w Krakowie
W Krakowie działa kilka stacji zajmujących się pomiarem poziomu zanieczyszczeń powietrza. Stacje pomiaru znajdują się przy:
- ul. Krasińskiego,
- ul. Bujaka,
- ul. Bulwarowej,
- ul. Dietla,
- os. Piastów,
- os. Wadów,
- os. Złoty Róg,
- os. Swoszowice.
Stacje kontroli spełniają bardzo ważną funkcję, gdyż umożliwiają informowanie mieszkańców miasta o stanie zanieczyszczenia powietrza.
Mieszkańcy Krakowa mogą także korzystać z przeróżnych aplikacji, np. „Powietrze Kraków” albo SmogMap i sprawdzać stan jakości powietrza. Wiedząc o złym stanie powietrza możemy skorzystać z masek antysmogowych.
Przyczyny smogu w Krakowie
Powstawaniu smogu w Krakowie niewątpliwie służy położenie miasta w niecce Wisły. Jest on otoczony wzniesieniami terenu, co utrudnia ruch mas powietrza. Należy dodać, że w aglomeracji około 30% dni w roku jest bezwietrznych, a 30-40% dni prędkość wiatru nie przekracza 2 m/s. Ponadto sprzyja temu zjawisku także zabudowanie kanałów przewietrzania (stanowią je pasy zieleni oraz wolna przestrzeń), które umożliwiają nie tylko przepływ powietrza, ale także wywiewanie zanieczyszczeń poza obszar aglomeracji.
W mieście problem smogu występuje zarówno w zimie, jak i w lecie. Smog fotochemiczny pochodzący ze spalin samochodowych jest dużym problemem w Krakowie. Miasto (według TomTom Traffic Index) jest jednym z najbardziej zakorkowanych polskich aglomeracji (zajmuje 5 pozycję w raporcie). W mieście rośnie także liczba samochodów, co nie stanowiłoby problemu, gdyby występowała dobra sieć dróg (niepowodująca zatorów), a wiek aut byłby młodszy. Oczywiście największy problem nastaje w chłodne dni w związku z sezonem grzewczym. Jego przyczyną Główną przyczyną tego rodzaju smogu jest niska emisja, a więc indywidualne paleniska domowe opalane opałem niskiej jakości, a także różnorodnymi śmieciami i odpadami.
W stolicy województwa małopolskiego występuje także problem emisji napływowej. Polega ona na przewiewaniu zanieczyszczeń z ościennych gmin, w których podstawowy system ogrzewania stanowią indywidualne paleniska domowe, najczęściej opalane węglem. Elektrownie znajdujące się w pobliżu miasta również wytwarzają dodatkowe zanieczyszczenia. Wśród nich można wymienić elektrownię Skawina, Siersza i dwie w pobliskim Jaworznie.
Walka ze smogiem w Krakowie
Władze Krakowa starają się podejmować działania, których celem ma być zmniejszenie natężenia tego zjawiska. Czy są one jednak wystarczające i skuteczne? Jakie działania są podejmowane? W dniach o rekordowym stężeniu smogu mieszkańcy mogą korzystać z darmowej komunikacji publicznej. Ponadto zgodnie z Uchwałą antysmogową dla Małopolski, przyjętą 15 stycznia 2016 roku, Krakowianie mają obowiązek wymienić stare kotły węglowe. Na ten cel można pozyskać dofinansowanie w ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji. Ekodotacje w Krakowie mogą być przeznaczone na wymianę pieca na gazowy, elektryczny, olejowy oraz inne odnawialne źródła energii.
Od 2017 roku nie można kupić pieca niespełniającego parametrów określonych w przepisach unijnych. Od tego czasu nie można używać także do palenia w piecu mułu, flotu i wilgotnego węgla. Z kolei od 2019 roku w życie wchodzi całkowity zakaz palenia drewnem i węglem.
W Krakowie przeprowadzane są także działania edukacyjne i pomocowe. Mieszkańcy mogą brać udział w konferencjach, seminariach i różnych imprezach zwiększających świadomość przyczyn, jak i szkodliwości smogu. Przykład stanowi cykliczna impreza edukacyjna – rodzinny piknik ekologiczny „Dbam o czyste powietrze”.
Podsumowanie
W Krakowie, tak jak w całej Polsce, zanieczyszczenie powietrza stanowi olbrzymi problem. Władze miasta podejmują walkę z nim, ale działania nadal są niewystarczające. Na pewno dobrym krokiem jest wprowadzenie całkowitego zakazu palenia węglem. Jednak podejmowane działania powinny być bardziej intensywne.
Konieczne jest także podjęcie działań edukacyjnych wśród mieszkańców miasta dotyczących powstawania smogu, ale także szkodliwości dla naszego zdrowia. Smog w Krakowie to nie tylko ogromny problem, ale także wyzwanie. Każdy mieszkaniec powinien zastanowić się, czy podejmowane przez niego działania nie powodują zanieczyszczania powietrza. Razem podejmijmy z nim walkę!
Sprawdź najnowsze pomiary tutaj.
CYKL ARTYKUŁÓW „SMOG W MIEŚCIE”
Artykuły publikowane w ramach cyklu „Smog” można czytać niezależnie, ale najlepszy efekt można osiągnąć, zapoznając się z nimi po kolei. Chcesz dowiedzieć się więcej o smogu? Cały cykl składa się z następujących wpisów:
- Smog w Krakowie
- Smog w Warszawie
- Hulajnoga elektryczna w walce ze smogiem
- Elektromobilność a smog